Julio Cortazar trong truyện ngắn bí ẩn House Taken Oven của mình đã viết: “Chúng tôi thích ngôi nhà bởi vì: Ngoài vẻ cũ kỹ và rộng rãi (khi những ngôi nhà cổ bán đấu giá những sản vật ở trong nó), nó còn lưu giữ những kỷ niệm của ông bà cố, ông bà nội, cha mẹ chúng ta và cả tuổi thơ”.

Vicent Van Gogh sau khi vẽ bức tranh nổi tiếng Phòng ngủ ở Arles (Bedroom in Arles) đã viết thư chia sẻ với em trai mình: “Lần này, nó chỉ đơn giản là tái tạo lại phòng ngủ của anh, màu sắc đã làm tất cả… Là sự nghỉ ngơi hoặc chỉ là để ngủ. Nói đơn giản, nhìn vào bức tranh chỉ để não của em được nghỉ ngơi, hoặc tưởng tượng,… Những món đồ nội thất khối hình vuông là sự nghỉ ngơi không suy suyển”.

Đó là những ví dụ về cách không gian của chúng ta tích lũy những ký ức, thể hiện cảm xúc và đôi khi là sự thông báo về việc tồn tại của chính chúng ta.

Trong cuốn sách “Ngôi nhà như một tấm gương phản chiếu bản thân”, Clare Cooper Marcus đã nói: “Thông qua ngôi nhà của mình, chúng ta được đáp ứng nhiều khát vọng, động lực và giá trị cá nhân, thể hiện bản thân, chính căn nhà và những gì bên trong nó, như một tấm gương phản chiếu bản thân chúng ta”.

Giáo sư Tâm lý học và Nghiên cứu Môi trường Robert Gifford đã viết trong cuốn sách Environmental Psychology Principles and Practice (Nghiên cứu và thực hành tâm lý môi trường) rằng: “Nhà là nơi trú ẩn bao quanh chúng ta sự riêng tư, an toàn và được bảo vệ trước những nghịch cảnh của cuộc sống”. 

Chúng ta biết tầm quan trọng của ngôi nhà nhưng vẫn luôn để mất thời gian của mình tìm cầu ở bên ngoài, để cuối cùng nhận ra những giá trị cốt lõi thực sự không nằm ngoài chính bản thân mình và môi trường ta đang sống

Ở bên trong, mỗi không gian có một câu chuyện riêng, một cá tính riêng. Trái lại, ở bên ngoài, khung thẩm mỹ của toàn cầu hóa đang định hình một vẻ đẹp chung và đồng nhất cho những ngôi nhà.

Các cửa hàng nhỏ - những không gian gắn liền với lịch sử và diện mạo của thành phố đang được thay thế bằng những thương hiệu toàn cầu, khiến các thành phố trở nên giống nhau, cả về diện mạo và nếp sinh hoạt. Khi sự khác biệt biến mất, chúng ta sẽ trở thành ai trong chính thành phố mình đang sinh sống?

Thời đại của lớp trẻ là thời đại của sự đồng hóa và những lớp rạn nứt ngầm sâu bên dưới. Những người trẻ ngoài 25 tuổi đang bị đẩy ra ngoài để “chạy đua với cuộc sống”. Họ rất nhanh chóng thích nghi với “toàn cầu hóa”, sử dụng những sản phẩm toàn cầu và có những thước đo giống nhau về cái đẹp cũng như chất lượng cuộc sống. Trong sự tưởng chừng giống nhau đó, vẫn có những hạt mầm của khác biệt trong cá tính, trong suy nghĩ và hành động, mà nó được thể hiện rõ nhất trong không gian riêng của họ. Quá trình đổ vỡ và vật lộn cũng diễn ra ở đó. Họ đối mặt với những vấn đề lớn hơn ngoài sức khỏe, công việc và cuộc sống của mình. Họ phải nghĩ cho gia đình, lo cho bố mẹ và những biến cố có thể ập đến bất cứ lúc nào. Họ bắt buộc phải trưởng thành hơn, thích nghi và tìm cách vượt qua những khó khăn cả về vật chất và tinh thần. Vật chất có thể không phải là vấn đề quá lớn, nhưng tinh thần lại là thử thách khó khăn mà mỗi người cần phải đối mặt trên hành trình trưởng thành. Chênh vênh, nhiều vết rạn nứt kéo theo những thói quen sống ảnh hưởng từ toàn cầu hóa biến những người trẻ trở thành những phần già nua cũ kỹ trong chính căn nhà của mình. Cá tính, phong cách chỉ là lớp vỏ bọc của những tâm hồn đang tranh đấu và cần được chữa lành. Và công cuộc chữa lành cũng bắt đầu từ cái “kén” an toàn - ngôi nhà.

Tự do sẽ đến khi chúng ta gạt bỏ những tác động bên ngoài để xoay lại với chính mình.

Công nghệ, máy tính, điện thoại và bất kỳ các thiết bị nào khác đều có hình thái, đặc tính, chức năng giống nhau để đồng hóa đường phố, không gian và cả con người. Chúng ta đang cố gắng cá nhân hóa các thiết bị này để trở thành công cụ nhận dạng cho mình, với ảnh cover, nhạc chuông hay list nhạc ưa thích.

Giờ là lúc chúng ta một lần nữa bước vào thời Trung cổ. Trước kia, để giải tỏa thì không còn sự lựa chọn nào khác ngoài việc leo lên tòa tháp cao nhất của lâu đài và hét lên. Giờ đây nếu muốn được lắng nghe, chúng ta đăng lên Twitter, Facebook, Instagram hay LinkedIn để khiến mình trở nên ĐỘC ĐÁO và KHÔNG THỂ THIẾU.

Đó là những “tổ kén” vô hình ràng buộc con người trong cuộc sống hiện đại. Tan vỡ từng ngày, tranh đấu từng ngày và trôi lăn từng ngày trong niềm si mê ưa thích. Chỉ khi quay vào bên trong, quay về với không gian của chính mình, sự tan vỡ ấy mới bung ra và được gắn lại chậm chạp từng mảnh nhỏ. Tốc độ tự hàn gắn không bao giờ có thể nhanh hơn tốc độ đổ vỡ. Bởi vậy chúng ta mới cần những nhân tố chữa lành trong ngôi nhà của mình, những chất liệu, màu sắc, những kỷ niệm gợi nhắc về quá khứ tươi đẹp để đi qua những ngày giông bão tổn thương của tuổi trẻ.

Bài đăng trên Tạp chí Home Color Home - 2022